«شهاب الدین محمود آلوسی بغدادی» از محدثان و مفسران معروف اهل سنت (۱۲۱۷ – ۱۲۷۰) در تفسیر روح المعانی، در مورد شأن نزول آیه ابلاغ (آیه ۶۷ سوره مائده)
یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ ﴿۶۷﴾
ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است کاملا (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده ای و خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه می دارد، و خداوند جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی کند.
چنین آورده است:
علمای شیعه به نقل از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) روایت می کنند که:
«خداوند متعال به حضرت محمد (ص) وحی فرستاد که علی (ع) را به عنوان جانشین بعد از خود به مردم معرفی کند. اما پیامبر از مخالفت بعضی یارانش می ترسید، برای همین، خدای متعال این آیه را فرستاد تا قوت قلبی باشد برای پیامبر در امر تعیین جانشین خویش و آن حضرت به راحتی بتواند دستور الهی را به اجرا در آورد.
همین مفسر در ادامه تفسیر خود، شان نزول آیه فوق را با تعبیری دیگر از ابن عباس نقل می کند که:خداوند متعال در مورد اعلان جانشینی علی (ع) به مسلمانان، برای رسول اکرم (ص) دستور داده بود، اما پیامبر از اختلاف مسلمانان می ترسید که او را در انتخاب پسر عمویش برای امامتِ مردم مورد شماتت قرار دهند. بنابراین پیامبر در روز غدیر خم این آیه را از طرف پروردگار متعال دریافت داشت و با اطمینان خاطر در آن روز دست علی (ع) را گرفته و خطاب به مسلمانان فرمود: «مَنْ کُنْتُ مولاه فعلیٌّ مولاه اللهُمَّ والٍ مَنْ والاهُ و عاد من عاداهُ».
آلوسی می افزاید: جلال الدین سیوطی در «الدر المنثور» از ابی حاتم و ابن مردویه و ابن عساکر و همه آنان از ابی سعید خدری نقل کرده اند که:
این آیه در روز غدیرخم بر حضرت رسول(ص) نازل شد تا ولایت و جانشینی علی را به مردم ابلاغ کند.(۱)
پی نوشت ها:
(۱) تفسیر روح المعانی، ذیل آیه ۶۷ سوره مائده