شبهه:
اﺑـﻦ ﺗﯿﻤﯿـﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾـﺪ: ﺗﻤـﺎم اﺣـﺎدﯾﺜﯽ ﮐـﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله) درﺑـﺎره زﯾـﺎرت ﻗـﺒﺮش وارد ﺷـﺪه، ﺿـﻌﯿﻒ ﺑﻠﮑـﻪ ﺟﻌﻠﯽ اﺳﺖ (منهاج السنه،ج۲، ص ۴۴۱)
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ در ﮐﺘـﺎب اﻟﺘﻮﺳـﻞ و اﻟﻮﺳـﯿﻠﮥ ﻣﯽﮔﻮﯾـﺪ: ﻫﻤﻪ اﺣﺎدﯾﺚ زﯾﺎرت ﻗﺒﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ(صلی الله علیه و آله) ﺿـﻌﯿﻒ و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ. ﻟﺬا ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﺤﺎح و ﺳﻨﻦ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از اﯾﻦ اﺣﺎدﯾﺚ را ﻧﻘـﻞ ﻧﮑﺮده اﻧـﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﻘﻞ ﮐﺮده اﻧـﺪ ﮐﻪ کارﺸﺎن ﻧﻘﻞ اﺣﺎدﯾﺚ ﺿـﻌﯿﻒ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ دارﻗﻄﻨﯽ، ﺑﺰار و دﯾﮕﺮان.
در ﺟﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾـﺪ: اﺣـﺎدﯾﺚ زﯾـﺎرت ﻗـﺒﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله) ﮐﻼ ضعیف؛ بلکه دروغ است. (التوسل و الوسیله، ص۱۵۶)
پاسخ:
پاسخ های خود به این شبهه را در سه بخش طبقه بندی می کنیم:
الف) زیارت قبور در قرآن
- ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻧﻬﯽ از ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله) در ﮐﻨﺎر ﻗﺒﻮر ﻣﻨﺎﻓﻘﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾد:
و در ﮐﻨﺎر ﻗﺒﺮ ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﻓﻘﯿﻦ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﮑﻦ. (سوره توبه آیه ۸۹)
- ﺧﺪاوﻧــﺪ ﻣﺘﻌـﺎل در ﻣـﻮرد اﺻــﺤﺎب ﮐﻬـﻒ و ﻧﺰاع ﻣﺮدم در ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﺗﻌﻈﯿـﻢ از آﻧـﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ:
ﻣﻔﺴـﺮﯾﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ: از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴـﺠﺪ داده اﻧﺪ، ﮐﺸﻒ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﻮﺣﺪ ﺑﻮده اﻧﺪ. ﻟﺬا واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪام ﺑﺮ آن وارد ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺮﻗﺪ اﺻﺤﺎب ﮐﻬﻒ ﻣﺰار ﻣﺮدم ﮔﺮدد.
ب) زیارت قبور در احادیث عامه و خاصه
- از اﻧﺲ ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله)ﻓﺮﻣﻮد: ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻣﻦ ﺷـﻤﺎ را از زﯾﺎرت ﻗﺒﻮر ﻧﻬﯽ ﮐﺮدم، وﻟﯽ اﻵن ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺒﺮی را زﯾﺎرت ﮐﻨـﺪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧـﺪارد؛ زﯾﺮا اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ رّﻗﺖ ﻗﻠﺐ ﻣﯽﮔﺮدد و اﺷﮏ را ﺟﺎری ﻣﯽﺳﺎزد و ﺑﻪ ﯾﺎد آﺧﺮت ﻣﯽاﻧـﺪازد، وﻟﯽ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ ﺧﺪا ﻣﯽﮔﺮدد را ﻧﮕﻮﯾﯿﺪ (مسند احمد،ج ۳، ص ۲۳۷- مستدرک حاکم، ج۱، ص ۳۷۶)
- یریده اسلمی از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد: ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را از زﯾﺎرت ﻗﺒﻮر ﻧﻬﯽ ﮐﺮدم، وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤّﻤﺪ اﺟﺎزه داده ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﺑﻪ زﯾـﺎرت ﻗـﺒﺮ ﻣـﺎدرش ﺑﺮود، ﺷـﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﻗﺒﻮر را زﯾـﺎرت ﮐﻨﯿـﺪ؛ زﯾﺮا ﺷـﻤﺎ را ﺑﻪ ﯾـﺎد آﺧﺮت ﻣﯽاﻧـﺪازد. (صحیح مسلم،ج ۲، ص۳۶۶، ح۱۰۷، کتاب الجنائز)
- ﻣﺴـﻠﻢ از ﻋـﺎﯾﺸﻪ ﻧﻘـﻞ ﻣﯽﮐﻨـﺪ: ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله)ﺷﺐﻫﺎ آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﻘﯿﻊ ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﺮ اﻫﻞ ﺑﻘﯿﻊ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳـﻼم ﻣﯽﮐﺮد: اﻟﺴـﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ دار ﻗﻮم ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ.(صحیح مسلم،ج ۲، ص۳۶۳، ح۱۰۲، کتاب الجنائز)
کیفیت، آداب و فوائد زیارت قبور، چه بسیار در احادیث شیعه نقل شده و در این نوشتار به جهت رعایت اختصار به نقل چند مورد اکتفا می نماییم:
- حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر کس از کنار قبرم بر من سلام دهد، آن را می شنوم و هر کس از دور بر من سلام دهد، آن را به من می رسانند. (بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۱۸۳)
- حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر کس ما را پس از وفاتمان زیارت کند، گویا ما را در حال حیات، زیارت کرده است.( بحار الانوار، ج ۹۷، ص .۱۲۴)
- حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: هر کس که روز عاشورا امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند، بهشت برای او واجب می شود.(وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص .۳۷۲)
ج) زیارت قبور در سیره صحابه و تابعین
ﺑـﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺳـﯿﺮه ﺻـﺤﺎﺑﻪ و ﺗـﺎﺑﻌﯿﻦ و ﻋﻠﻤـﺎی اﻣﺖ اﺳـﻼم ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﮐﻪ زﯾـﺎرت ﻗﺒﻮر، ﺳـﯿﺮه ﻫﻤﻪ آﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ، اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ازآنﻫـﺎ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ:
- ﺧﺒﺎب ﺑﻦ ارت – ﮐﻪ از ﺳﺎﺑﻘﯿﻦ در اﺳـﻼم اﺳﺖ – ﺑﺎ حضرت ﻋﻠﯽ (علیه السلام) در ﮐﻮﻓﻪ ﺑﻮد، ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺮض ﺳـﺨﺘﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﺑﺎ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ (علیه السلام) در ﺟﻨﮓ ﺻّﻔﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮد. وﻗﺘﯽ حضرت از ﺻـّﻔﯿﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﺧﺒﺮ وﻓﺎت او را ﺷـﻨﯿﺪ ﺑﺮ ﺳـﺮ ﻗﺒﺮ او ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪ و او را زﯾﺎرت ﻧﻤﻮد. (اسد الغالبه، ج۲، ص۱۴۳)
- اصبغ بن نباته نیز می‌گوید: حضرت فاطمه (سلام الله علیها) به زیارت قبر عمویش حضرت حمزه می‌رفت و بر روی قبر حضرت حمزه (علیه السلام) نشانه‌ای گذاشته بود. (مستدرک حاکم، ج۱، ص۵۳۳، ح۱۳۹۶)
- اﺑﻦ اﺑﯽ ﻣﻠﯿﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: روزی ﻋﺎﯾﺸﻪ وارد ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪ. ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ: ﺑﻪ ﭼﻪ ﺟﻬﺖ وارد ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪه ای؟ ﮔﻔﺖ: ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻗـﺒﺮ ﺑﺮادرم ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن. ﮔﻔﺘﻢ: ﻣﮕﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ (صلی الله علیه و آله)از زﯾـﺎرت ﻗﺒﻮر ﻧﻬﯽ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ: ﭼﺮا ﻗﺒﻼ ﻧﻬﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد، وﻟﯽ ﺳـﭙﺲ ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﻧﻤﻮد. (مستدرک حاکم، ج۱، ص۵۳۲، ح۱۳۹۲)
با توجه به پاسخ ها و مستندات ارائه شده از کتب صحیح السند عامه و خاصه می توان به راحتی استدلال نمود که : زیارت قبور در قرآن کریم، سیره پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) و صحابه و تابعین نه تنها ممنوع نیست بلکه خداوند متعال در قرآن و بسیاری از بزرگان دین مسلمانان را به آن امر فرموده اند.