آیا استغاثه و طلب از غیر خدا شرک اکبر است؟

شبهه:
شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز می‌گوید:
اگر کسی به پیامبر یا غیر از او از اولیا استغاثه کند به اعتقاد اینکه او دعایش را می‌شنود و از احوالش باخبر است و حاجتش را برآورده می‌کند اینها انواعی از شرک اکبر است.(مجموع فتاوای بن باز، ج ۲، ص ۵۵۲)

پاسخ:
مثالهایی از استغاثه اصحاب پیامبر (ص) به غیر خدا:
ابن حجر عسقلانی می گوید: در زمان خلافت عمر مردم گرفتار قحطی و خشکسالی شدند، شخصی از اصحاب به قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله متوسّل شد و گفت: «یا رسول الله اِسْتَسْقِ لامَّتِکَ فَاِنَّهُمْ قَدْ هَلَکُوا» (فتح الباری، ج۲، ص۵۵۷)
ابن حِبّان (متوفای ۳۵۰ هـ .) در کتاب خود، الثقات می گوید: بارها به زیارت قبر علی بن موسی الرضا علیه السلام رفتم و در مدتی که در طوس بودم، هر وقت مشکلی بر من عارض می شد، به زیارت قبر آن حضرت می رفتم و از خداوند می خواستم که مشکلم را برطرف کند و الحمد لله مشکلم برطرف می شد و این را مکرّر امتحان کردم و نتیجه گرفتم. (کتاب الثقات، ج۸، ص۴۵۶)
همچنین نقل شده که بزرگان اهل سنت مانند محمد بن ادریس شافعی به قبر ابو حنیفه، و احمدبن حنبل به قبر شافعی متوسل می شدند. (مناقب ابی حنیفه، ج۲، ص۱۹۹)
در جایی دیگر هم چنین نقل شده که مسلمانان، به قبر ابو ایوب انصاری متوسل می شدند و برای طلب باران به قبر او پناه می بردند.( مستدرک حاکم، ج۳، ص۵۱۸)

مثالهای قرآنی استغاثه به غیر خدا:
اصل اعتقاد به سلطه غیبی برای غیر خداوند به اذن او، از آیات قرآن استفاده می‌شود:
الف) خداوند متعال از قول حضرت یوسف (ع) می‌فرماید:
اذْهَبُوا بِقَمِیصِی هذا فَأَلْقُوهُ عَلی وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیراً؛
«این پیراهن مرا ببرید، و بر صورت پدرم بیندازید، بینا می‌شود» (یوسف: ۹۳)
و در دنباله آیه فوق می‌فرماید:
فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً (یوسف:۹۶)
امّا هنگامی که بشارت‌دهنده فرا رسید، آن (پیراهن) را بر صورت او افکند؛ ناگهان بینا شد.

ب) و درباره حضرت موسی (ع) می‌فرماید:
فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاکَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَهَ عَیْناً (بقره:۶۰)
به او دستور دادیم عصای خود را بر آن سنگ مخصوص بزن! ناگاه دوازده چشمه آب از آن جوشید.

ج) و درباره یکی از یاران حضرت سلیمان (ع) می‌فرماید:
قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قالَ هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّی (نمل: ۴۰)
کسی که دانشی از کتاب (آسمانی) داشت گفت: پیش از آنکه چشم بر هم زنی، آن را نزد تو خواهم آورد! و هنگامی که (سلیمان) آن (تخت) را نزد خود ثابت و پابرجا دید گفت: این از فضل پروردگار من است.

شرک اکبر عبارت است از عبادت غیر خدا و اعتقاد به الوهیت یا ربوبیت کسی که نسبت به او خضوع می‌کند، در حالی که استغاثه به غیر خدا و صدا زدن او، اگر همراه با اعتقاد به استقلال غیر خدا در تصرفات نباشد بلکه کارهایش تحت نظر خدا و به اذن او باشد، نه تنها اشکالی ندارد بلکه در راستای توحید است.

وهابیت و شرک – علی اصغر رضوانی